રાજકીય હત્યા … : નફે સિંહ રાઠીની જેમ જ અનેક નેતાઓએ ગુમાવ્યા છે જીવ 

રાજકીય હત્યા આ શબ્દ નવો નથી. રાજકીય હત્યાનો અર્થ ફક્ત રાજકીય વ્યક્તિત્વ અથવા રાજકીય હેતુઓ માટે લોકોનો જીવ લેવો. ચાણક્યએ 300 બીસીમાં પ્રાચીન ભારતીય રાજકીય ગ્રંથ અર્થશાસ્ત્રમાં તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. ચાણક્ય, જેઓ મગધ સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત અને બિંદુસારના સલાહકાર હતા, તેમણે રાજકીય કારણોસર ષડયંત્ર દ્વારા જાહેરમાં અથવા ગુપ્ત રીતે અગ્રણી વ્યક્તિઓની હત્યાને રાજકીય હત્યા ગણાવી હતી. પછીના મધ્યયુગીન સમયગાળામાં, ઘણા રાજાની ઝેર અથવા છેતરપિંડી દ્વારા હત્યા કરવામાં આવે તે સામાન્ય હતું. અબ્રાહમ લિંકનની હત્યાને રાજકીય હત્યા તરીકે ગણાવી છે, જેમાં હત્યા અને અચાનક અથવા ગુપ્ત હુમલા દ્વારા હત્યાનો પ્રયાસ, પ્રતિષ્ઠાને ઘટાડવા અથવા દૂર કરવા ઉપરાંત ઇંગ્લિશ ડિક્શનરીમાં 1610માં હત્યા શબ્દનો સૌપ્રથમ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.

હાલમાં જ હરિયાણાના બે વારના પૂર્વ ધારાસભ્ય નફે સિંહ રાઠીની તેમની જ ગાડીમાં ગોળીબાર કરી કરી હત્યા કરી નાખવામાં આવી છે. જો કે ભારતમાં આ પહેલા પણ અનેક રાજકીય વ્યક્તિઓની આ રીતે હત્યા કરાઈ છે. આઝાદી પછી દેશની કેટલીક મોટી રાજકીય હત્યાઓની વાત કરીએ તો મહાત્મા ગાંધી, ઈન્દિરા ગાંધી, રાજીવ ગાંધી, લલિત નારાયણ મિશ્રા, પ્રતાપ સિંહ કૈરોન, ફૂલન દેવી, બિઅંત સિંહ, સફદર હાશ્મી, હરેન પંડ્યા જેવા અનેક મોટા ઉદાહરણો સામે આવે છે.

ગુજરાતના ગૃહમંત્રી હરેન પંડ્યાની પણ કરાઈ હતી હત્યા

26 માર્ચ 2003ના રોજ ગુજરાતના તત્કાલિન ગૃહમંત્રી હરેન પંડ્યાની અમદાવાદમાં હત્યા કરવામાં આવી હતી. જ્યારે તેઓ લો ગાર્ડન વિસ્તારમાં ફરતા હતા ત્યારે બે હુમલાખોરોએ તેમને ગોળી મારી હતી. હરેનની હત્યાનો મામલો લાંબા સમય સુધી કોર્ટમાં ફરતો રહ્યો, ત્યારબાદ જુલાઈ 2019માં લાંબી કાયદાકીય પ્રક્રિયા બાદ સુપ્રીમ કોર્ટે પંડ્યાની હત્યાના 12 આરોપીઓને સજા સંભળાવી.

નાબ કિશોર દાસ

ઓડિશાના મંત્રી નબ કિશોર દાસને 29 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ ઝારસુગુડા જિલ્લાના બ્રજરાજનગરમાં એક કાર્યક્રમમાં હાજરી આપતાં સહાયક સબ-ઇન્સ્પેક્ટર (ASI) ગોપાલ કૃષ્ણ દાસ દ્વારા ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી. ગોપાલ દાસને NABના પર્સનલ સિક્યુરિટી ઓફિસર (PSO) તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ગોપાલ નેબ દાસ સામે અંગત અદાવત રાખતો હતો અને ઘણા સમયથી તેને મારી નાખવાની યોજના બનાવી રહ્યો હતો. કાર્યક્રમ માટે નેબ તેની કારમાંથી નીચે ઉતર્યો કે તરત જ ગોપાલ તેની નજીક ગયો અને તેને છાતીમાં ગોળી મારી દીધી. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે ગોપાલ ઘણા વર્ષોથી માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓથી પીડાતો હતો.

કિદારી સર્વે સર્વો રાવ

23 સપ્ટેમ્બર, 2018 ના રોજ આંધ્રપ્રદેશના અરાકુના ધારાસભ્ય કિદારી સર્વસર્વો રાવની માઓવાદીઓએ ગોળી મારીને હત્યા કરી હતી. કિદારીની સાથે અરાકુના પૂર્વ ધારાસભ્ય સિવેરી સોમાની પણ હત્યા કરવામાં આવી હતી. બંને જણા કારમાં મુસાફરી કરી રહ્યા હતા ત્યારે કેટલાક માઓવાદીઓએ તેમની કાર રોકીને ગોળી મારી દીધી હતી.

નંદકુમાર પટેલ

25 મે 2013 ના રોજ, છત્તીસગઢના બસ્તર જિલ્લામાં કોંગ્રેસના નેતાઓના કાફલા પર હુમલો કરતી વખતે, માઓવાદીઓએ તત્કાલીન ખરસિયા કોંગ્રેસના ધારાસભ્ય નંદકુમાર પટેલ અને તેમના પુત્ર દિનેશ પટેલને બંધક બનાવ્યા હતા અને તેમની હત્યા કરી હતી. આ હુમલામાં 27 લોકોના મોત થયા હતા, જેમાં તે સમયે છત્તીસગઢ કોંગ્રેસના પ્રમુખ નંદકુમાર પટેલનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ ઘટનાને ભારતીય કોમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી (માઓવાદી) દ્વારા અંજામ આપવામાં આવ્યો હતો. ચોંકાવનારી વાત એ છે કે માઓવાદીઓએ પાછળથી સ્વીકાર્યું કે તેમની નંદકુમાર અને તેમના પુત્ર દિનેશની હત્યા એ “મોટી ભૂલ” હતી.

પ્રમોદ મહાજન

પ્રમોદ મહાજન ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા હતા જેમને તેમના નાના ભાઈ પ્રવીણ મહાજન દ્વારા 22 એપ્રિલ 2006ના રોજ ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી. તે દિવસે સવારે પ્રવીણે દલીલબાજી બાદ પ્રમોદને તેની લાઇસન્સવાળી પિસ્તોલથી મુંબઈમાં તેના એપાર્ટમેન્ટમાં ગોળી મારી દીધી હતી. પ્રવીણે પ્રમોદ પર ચાર ગોળી ચલાવી હતી. પ્રમોદે 13 દિવસ સુધી હોસ્પિટલમાં સંઘર્ષ કર્યો, ત્યારબાદ 3 મે 2006ના રોજ હાર્ટ એટેકથી તેમનું અવસાન થયું. પોલીસે દાવો કર્યો હતો કે “લાંબા સમયથી ચાલતી નારાજગીને કારણે આ એક પૂર્વયોજિત હુમલો હતો.” પ્રવીણે મોટા ભાઈ પ્રમોદ પર તેમની ઉપેક્ષા કરવાનો અને તેમને અપમાનિત કરવાનો અને તેમના યોગ્ય અધિકાર ન આપવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો.

કૃષ્ણાનંદ રાય

રાય એક કાર્યક્રમમાંથી પરત ફરી રહ્યા હતા ત્યારે રસ્તામાં રાહ જોઈ રહેલા કેટલાક હત્યારાઓએ તેમના સહિત 7 લોકોની હત્યા કરી હતી. ઘટનાસ્થળેથી AK-47ના 400થી વધુ કારતુસ મળી આવ્યા હતા, જેમાંથી રાયના શરીરમાં 21 ગોળીઓ મળી આવી હતી. રાયને સ્પેશિયલ ટાસ્ક ફોર્સ (STF) દ્વારા ચેતવણી આપવામાં આવી હતી કે ગેંગસ્ટરો અને ધારાસભ્યો મુખ્તાર અંસારી અને મુન્ના બજરંગીએ તેને મારવાનો કોન્ટ્રાક્ટ આપ્યો હતો. નક્કર ફોરેન્સિક પુરાવા હોવા છતાં, તમામ આઠ આરોપીઓને જુલાઈ 2019 માં સીબીઆઈની વિશેષ અદાલતે નિર્દોષ જાહેર કર્યા હતા.

પરિતાલા રવીન્દ્ર

તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (TDP)ના અગ્રણી નેતા અને ધારાસભ્ય પરિતાલા રવિન્દ્રની 24 જાન્યુઆરી 2005ના રોજ ભાડેથી હત્યારાઓ દ્વારા બોમ્બ વિસ્ફોટ અને તેમની ઓફિસ નજીક ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. તેમની હત્યા તેમની અને અન્ય પ્રાદેશિક રાજકીય વ્યક્તિઓ, ખાસ કરીને ગંગુલા સૂર્યનારાયણ રેડ્ડી વચ્ચેના હિંસક ઝઘડાની પરાકાષ્ઠા હતી. રવિન્દ્રની હત્યાના મુખ્ય આરોપી શ્રીનિવાસ રેડ્ડીની બાદમાં મલ્લેલા ઓમ પ્રકાશ દ્વારા 2008માં અનંતપુર જેલમાં હત્યા કરવામાં આવી હતી. બાદમાં રવીન્દ્રની હત્યાના કેસમાં કોર્ટે કુલ આઠ ગુનેગારોને આજીવન કેદની સજા ફટકારી હતી.

ફૂલન દેવી

ભારતની ‘બેન્ડિટ ક્વીન’ તરીકે પ્રખ્યાત ફૂલન દેવીની 25 જુલાઈ 2001ના રોજ દિલ્હીમાં તેમના ઘરની બહાર હત્યા કરવામાં આવી હતી. તેને માસ્ક પહેરેલા હત્યારાઓએ ગોળી મારી હતી. જ્યારે ફૂલન દેવીની હત્યા થઈ ત્યારે તે સમાજવાદી પાર્ટીના મિર્ઝાપુરના સાંસદ હતા. તેની હત્યાનો મુખ્ય આરોપી શેરસિંહ રાણા હતો, જેણે અન્ય બે લોકો સાથે મળીને તેની હત્યા કરી હતી. 10 વર્ષના ટ્રાયલ પછી, રાણાને હત્યાના આરોપમાં આજીવન કેદની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. દોષિત ખૂની શેરસિંહ રાણાએ દાવો કર્યો હતો કે ફૂલન દેવીની હત્યા તેણે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ સામે કરેલા અત્યાચારનો બદલો હતો.