પાકિસ્તાનના પૂર્વ વડાપ્રધાન ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોને 1979માં હત્યાના કેસમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. પરંતુ હવે 45 વર્ષ બાદ પાકિસ્તાનની સુપ્રીમ કોર્ટે ભુટ્ટોની ફાંસી અંગે મોટું નિવેદન આપ્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટનું કહેવું છે કે 1979માં પૂર્વ વડાપ્રધાન ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટો વિરૂદ્ધ હાથ ધરવામાં આવેલા કેસની સુનાવણી બંધારણ અનુસાર ન હતી. પાકિસ્તાનના મુખ્ય ન્યાયાધીશ કાઝી ફૈઝ ઈસાની આગેવાની હેઠળની નવ ન્યાયાધીશોની બેંચે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ આસિફ અલી ઝરદારીએ દાખલ કરેલા સંદર્ભ પર આ ટિપ્પણી કરી છે.
વાસ્તવમાં, 2 એપ્રિલ, 2011ના રોજ ઝરદારીએ પાકિસ્તાની બંધારણની કલમ 189 હેઠળ પૂર્વ વડાપ્રધાન ભુટ્ટોને આપવામાં આવેલી ફાંસીની સજા પર સુપ્રીમ કોર્ટનો અભિપ્રાય માંગ્યો હતો. ઝરદારીએ અરજીમાં કહ્યું હતું કે 1979ના આ નિર્ણય પર પુનર્વિચાર થવો જોઈએ. હવે પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટી અને જ્યુરિસ્ટે આ નિર્ણયને ઐતિહાસિક ભૂલ ગણાવી છે.
ચીફ જસ્ટિસ ઈસાએ કહ્યું કે પૂર્વ વડાપ્રધાન ભુટ્ટો પર નિષ્પક્ષ સુનાવણી થઈ નથી. ભુટ્ટોને 4 એપ્રિલ 1979ના રોજ રાવલપિંડીમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટે શું કહ્યું?
ચીફ જસ્ટિસ ઈસાએ કહ્યું કે લાહોર હાઈકોર્ટમાં થયેલી સુનાવણી અને સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલી અપીલ પાકિસ્તાનના બંધારણની કલમ 4 અને 9 અનુસાર નથી. આ હેઠળ, ન્યાયી સુનાવણી અને યોગ્ય પ્રક્રિયાને મૂળભૂત અધિકારો તરીકે જોવામાં આવે છે. બંધારણના અનુચ્છેદ 10A હેઠળ તેને મૂળભૂત અધિકાર તરીકે પણ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. અત્યાર સુધી આ કેસની સાત વખત સુનાવણી થઈ ચૂકી છે. ચીફ જસ્ટિસ ઈસાનું કહેવું છે કે લાહોર હાઈકોર્ટ દ્વારા કેસની સુનાવણી અને સુપ્રીમ કોર્ટની અપીલ એકબીજા સાથે મેળ ખાતી નથી.
ડોનના અહેવાલ મુજબ, સુપ્રીમ કોર્ટે સ્વીકાર્યું છે કે આપણા ન્યાયિક ઇતિહાસમાં કેટલાક એવા કિસ્સા બન્યા છે, જેણે સામાન્ય લોકોમાં એવી ધારણા ઊભી કરી છે કે ડર અથવા પક્ષપાતને કારણે ન્યાય પ્રભાવિત થાય છે. જ્યાં સુધી આપણે ભૂતકાળમાં કરેલી ભૂલોને સ્વીકારીશું નહીં ત્યાં સુધી આપણે આપણી જાતને સુધારી શકતા નથી. મુખ્ય ન્યાયાધીશે એમ પણ કહ્યું કે આ સંદર્ભે લશ્કરી સરમુખત્યાર જનરલ ઝિયા ઉલ હકના શાસન દરમિયાન ભુટ્ટોને આપવામાં આવેલી મૃત્યુદંડની સજાના મુદ્દા પર ફરીથી તપાસ કરવાની તક મળી છે.
ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોના પૌત્ર બિલાવલ ભુટ્ટો ઝરદારીએ કોર્ટના આ નિર્ણયને ઐતિહાસિક ગણાવ્યો છે. તેમણે કહ્યું છે કે 44 વર્ષ બાદ દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતનો નિર્ણય દેશને સાચા માર્ગ પર આગળ વધવામાં મદદ કરશે. તે 44 જૂના નિર્ણયના કલંકને કારણે આ દેશના લોકો માટે કોર્ટ પર વિશ્વાસ કરવો મુશ્કેલ બન્યો. લોકો માનતા હતા કે આ દેશના વડાપ્રધાનને ન્યાય નહીં મળે તો અમને કેવી રીતે મળશે.
શું છે મામલો?
પાકિસ્તાનમાં, 1979 માં, ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોને હત્યા માટે ઉશ્કેરવા બદલ દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા અને તેમને મૃત્યુદંડની સજા આપવામાં આવી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટની સાત સભ્યોની બેન્ચના ચાર ન્યાયાધીશોએ લાહોર હાઈકોર્ટના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો હતો, જ્યારે ત્રણે ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોને આરોપોમાંથી મુક્ત કર્યા હતા. જે બાદ 4 એપ્રિલ 1979ના રોજ ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટોને ફાંસી આપવામાં આવી હતી. જોકે, ભુટ્ટોનો પરિવાર હજુ પણ ન્યાયની માંગ કરી રહ્યો છે. ઘણા લોકો માને છે કે આ નિર્ણય તત્કાલિન લશ્કરી સરમુખત્યાર જનરલ ઝિયાઉલ હકના દબાણમાં લેવામાં આવ્યો હતો, જેમણે 1977માં ભુટ્ટોની સરકારને તોડી પાડી હતી.
ઝુલ્ફીકાર અલી ભુટ્ટો 14 ઓગસ્ટ, 1973ના રોજ પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન બન્યા. પરંતુ ચાર વર્ષ પછી, 5 જુલાઈ, 1977 ના રોજ, જનરલ ઝિયા ઉલ હકે લશ્કરી બળવો કર્યો. આ પછી, તેમને 4 એપ્રિલ, 1979 ના રોજ હત્યાના કેસમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી.
