સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ બંધારણ સભામાં મૂળભૂત અધિકારો પરની સમિતિના વડા હતા. તે સમિતિએ તેમને મૂળભૂત અધિકારો હેઠળ રાખવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. તેનું સૌથી મોટું કારણ એ હતું કે ભારત વિવિધતાઓનો દેશ છે. પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડની ચર્ચા ચાલી રહી છે. કેટલાક તેની તરફેણમાં છે તો કેટલાક લોકો તેની વિરુદ્ધમાં છે. તો આવો જાણીયે આ યુસીસી એટલે કે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ શું છે.
આમ તો યુસીસી બંધારણના મૂળભૂત અધિકારોની જે વાત હતી તેની વિરુદ્ધમાં છે. છતાં પણ આજે આટલા વર્ષે તેની જરુરુ વર્તાઈ રહી છે. એવું નથી કે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો(ucc) વિરોધ માત્ર મુસ્લિમ સાંજ કરી રહ્યોછે. નાગાલેન્ડના આદિવાસીઓના પોતાના રિવાજો છે. તેમના લગ્ન, તેમનું દત્તક, એ બધી બાબતો તેમના રીત-રિવાજ પ્રમાણે ચાલે છે. તેવી જ રીતે, ભારતમાં ઘણા સમુદાયો છે, ખાસ કરીને ઉત્તર પૂર્વ ભારતમાં, જેમને તેમના પોતાના રિવાજો અને રીતભાતનું પાલન કરવાની છૂટ છે. એ લોકો આ યુસીસી નો વિરોધ કરી રહ્યા છે.
ધર્મની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર એ મૂળભૂત અધિકાર છે. જો મૂળભૂત અધિકારો અને નીતિ નિર્દેશક સિદ્ધાંતોની સરખામણી કરવામાં આવે તો, મૂળભૂત અધિકારો ખૂબ ઊંચા સ્તરે છે. જો તમે કોઈની ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ પર રોક લગાવો છો, તો તે દરેક રીતે મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન હશે. મૂળભૂત અધિકારની વિરુદ્ધ હોવાને કારણે તે બંધારણના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ હશે.
દેશમાં દક્ષિણપંથી જૂથો હંમેશા માંગણી કરતા આવ્યા છે કે દેશમાં સમાન નાગરિક સંહિતા (યુસીસી )લાગુ કરવામાં આવે. લોકો તેમના ધાર્મિક કાયદાઓને જતા કરવા માંગતા નથી તેથી જ કોઈ સરકારે તેનો અમલ કરવાની હિંમત કરી નથી. જે હવે ભાજપ સરકારનો મુખ્ય એજન્ડા બની રહ્યો છે. હવે કલમ 370, ટ્રિપલ તલાક અને રામ મંદિરની જેમ આ પણ ભાજપ સરકારની પ્રાથમિકતા બની રહી છે.
ભારતીય બંધારણના ભાગ 4માં ‘રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો’ છે. બંધારણની કલમ 44 કહે છે કે નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતા હોવી જોઈએ. કલમ 44 કહે છે, ‘રાજ્ય ભારતના સમગ્ર પ્રદેશમાં નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતા સુરક્ષિત કરવાનો પ્રયાસ કરશે.’
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ(ucc ) શું છે?
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ એક બિનસાંપ્રદાયિક કાયદો છે, જેના અમલીકરણ પછી તમામ ધર્મોના વ્યક્તિગત કાયદા સમાપ્ત થઈ જશે. અત્યારે હિંદુ, મુસ્લિમ, ખ્રિસ્તી અને પારસી સમુદાયોમાં અલગ-અલગ ધાર્મિક કાયદા છે. હિંદુ કાયદો બુદ્ધ, જૈન અને શીખ ધર્મના અનુયાયીઓને પણ લાગુ પડે છે. લગ્ન અને મિલ્કત જેવા વિષયો પર આ કાયદાઓનું પાલન કરવું પડશે. છૂટાછેડા અને ત્યારબાદ ભરણપોષણ અંગેના નિયમો પણ વ્યક્તિગત કાયદા દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં જો યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરવામાં આવે તો આ તમામ પર્સનલ લોનો અંત આવશે અને નાગરિકોએ સમાન નાગરિક સંહિતાનો આગ્રહ રાખવો પડશે.
એડવોકેટના જણાવ્યા અનુસાર ‘ઈસ્લામમાં છૂટાછેડા સંબંધિત અધિકાર પુરુષોને વધુ છે. મહિલાઓના અધિકારો ખૂબ જ મર્યાદિત છે. ઇસ્લામમાં તરુણાવસ્થાની ઉંમર અને લગ્નના નિયમો અન્ય ધર્મોથી અલગ છે. જો યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ થશે તો લગ્ન-જમીન-મિલકત અને વસિયતનામા અંગે બનેલા એક જ કાયદાનું દરેકે પાલન કરવું પડશે. હાલમાં, ધર્મોના અલગ-અલગ કાયદા છે, જે મુજબ કોર્ટમાં કેસ ચાલે છે. જો યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ થશે તો પર્સનલ લો ખતમ થઈ જશે.
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરવામાં સરકારો શા માટે ડરે છે?
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ કરવો સરળ નથી. તેની પાછળનું કારણ રાજકારણ છે. ધાર્મિક સંગઠનો તેની સામે ઉભા છે. હિંદુ સંગઠનોએ તેમના અંગત કાયદાઓને શરણે કર્યા છે. જ્યારે પણ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ પર ચર્ચા થાય છે, ત્યારે ઇસ્લામિક સંગઠનો તેની વિરુદ્ધ ઉભા રહે છે.
શરિયા કાયદો અને સમાન નાગરિક સંહિતા
મુસ્લિમ સમાજ શરિયત કાયદાને લઈને ઘણો કટ્ટર છે. આ જ કારણ છે કે ઇસ્લામિક સંગઠનો તેનો વધુ વિરોધ કરે છે. દેશમાં નાગરિકતા કાયદા અને NRCને લઈને હિંસક વિરોધ જોવા મળી રહ્યો છે. સરકાર વિરોધ પ્રદર્શનથી ડરે છે. નાગરિકતા સંશોધન અધિનિયમ (CAA) વિરૂદ્ધ થયેલા હિંસક વિરોધને દેશના લોકો હજુ સુધી ભૂલી શક્યા નથી. ધાર્મિક સંગઠનો આને વ્યક્તિગત કાયદા પરના હુમલા તરીકે જુએ છે. આ હોબાળો ટાળવા માટે જ સરકારો આ મુદ્દા ને સ્પર્શતી નથી.
કયા રાજ્યોમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો વિચાર ચાલી રહ્યો છે?
ગોવામાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લાગુ છે. તાજેતરમાં, ગુજરાત સરકારે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ માટે એક સમિતિની રચના કરી છે. આસામ સરકાર તેનો અમલ કરવાનું વિચારી રહી છે. ઉત્તરાખંડમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. કર્ણાટક, મધ્યપ્રદેશ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સમાન નાગરિક સંહિતા વિચારણા હેઠળ છે.
કયા દેશોમાં લાગુ છે
ઇઝરાયેલ, જાપાન, ફ્રાન્સ અને રશિયામાં સામાન્ય નાગરિક સંહિતા છે. યુરોપિયન દેશો અને અમેરિકામાં બિનસાંપ્રદાયિક કાયદો છે, જે તમામ નાગરિકોને તેમના ધર્મને ધ્યાનમાં લીધા વિના સમાનરૂપે લાગુ પડે છે. ઇસ્લામિક દેશોમાં, શરિયા પર આધારિત એક સમાન કાયદો છે જે તમામ વ્યક્તિઓને તેમના ધર્મને ધ્યાનમાં લીધા વિના લાગુ પડે છે.
Cirme: 18 વર્ષની શિવાનીને પિતાએ જ આપ્યું દર્દનાક મોત, લાશને મગરોની વચ્ચે ફેંકી દીધી, જાણો કેમ?
ચૂંટણીનો(election ) ઘોંઘાટ આપણા રોજબરોજના જીવનનો એક ભાગ બની ગયો છે: ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ ક્યારે ?
