રૂપિયાનું પ્રતીક ₹ છે, ડૉલરનું $ છે અને પાઉન્ડનું £ છે, તેમની પાછળની વાર્તા શું છે?

યુએસ ડોલરનું ચિહ્ન $ છે અને પાઉન્ડનું ચિહ્ન £ છે. જો આપણે આપણા દેશના ચલણ માટે વપરાતા ‘₹’ વિશે વાત કરીએ, તો તે અંગ્રેજી અક્ષર ‘R’ અને દેવનાગરી વ્યંજન ‘R’ને જોડીને તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.

રૂપિયાનું પ્રતીક ₹ છે, ડૉલરનું $ છે અને પાઉન્ડનું £ છે, તેમની પાછળની વાર્તા શું છે?
ભારતીય રૂપિયાનું ચિહ્ન હિન્દીના ‘R’ અને અંગ્રેજીના ‘R’ને જોડીને બનાવવામાં આવે છે.

તમે જાણો છો કે દરેક દેશનું પોતાનું ચલણ હોય છે. જેમ કે ભારતનું ચલણ ભારતીય રૂપિયો છે. જેની નિશાની હિન્દી અક્ષર ‘R’ જેવી દેખાય છે. ‘રૂપી’ પરથી ‘આર’ ચિહ્ન બનાવવું એ સમજી શકાય, પણ ‘ડોલર’ અંગ્રેજી અક્ષર ‘ડી’થી લખાય છે, તો પછી તેની નિશાની ‘એસ’ અક્ષરની જેમ કેમ બનાવવામાં આવે છે? આવી જ વાર્તા ‘પાઉન્ડ’ની છે. તેને દર્શાવવા માટે ‘L’ અક્ષરથી બનેલી નિશાનીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ આ પાછળનું કારણ શું છે.

રૂપિયાના સંકેતની વાર્તા
અહીં અમેરિકી ડૉલર અને બ્રિટિશ પાઉન્ડની વાત કરવામાં આવી રહી છે. યુએસ ડોલરનું ચિહ્ન $ છે અને પાઉન્ડનું ચિહ્ન £ છે. જો આપણે આપણા દેશના ચલણ માટે વપરાતા ‘₹’ વિશે વાત કરીએ, તો તે અંગ્રેજી અક્ષર ‘R’ અને દેવનાગરી વ્યંજન ‘R’ને જોડીને તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. ભારતીય ચલણનું આ પ્રતીક ઉદય કુમારે ડિઝાઇન કર્યું હતું. નાણા મંત્રાલય દ્વારા ખુલ્લી સ્પર્ધા યોજીને પ્રતીકને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું. સ્પર્ધામાં હજારો ડિઝાઈન રજૂ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ તેમાંથી ઉદય કુમારની ડિઝાઈન પસંદ કરવામાં આવી છે.

ડોલરને $ ચિહ્ન કેવી રીતે મળ્યું?
હિસ્ટ્રી વેબસાઈટના અહેવાલ મુજબ, સ્પેનિશ સંશોધકોને દક્ષિણ અમેરિકામાં મોટી માત્રામાં ચાંદી મળી આવી હતી. સ્પેનિશ લોકો સિક્કા બનાવવા માટે આ ચાંદીનો ઉપયોગ કરતા હતા. જેને peso de ocho કહેવામાં આવતું હતું અને ટૂંકમાં ‘pesos’ કહેવાતું હતું. આ માટે એક માર્ક પણ પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો. આખો શબ્દ લખવાને બદલે ps ચિહ્ન પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ આમાં S P ની ઉપર હતો. ધીમે ધીમે માત્ર P ની લાકડી રહી અને ગોળો અદૃશ્ય થઈ ગયો. આ રીતે, S ની ઉપર માત્ર એક લાકડી રહી, જે $ જેવી દેખાતી હતી. એટલે કે વર્તમાન અમેરિકાની રચના થઈ તે પહેલાં જ આ નિશાની અસ્તિત્વમાં આવી ગઈ હતી.

પાઉન્ડનું ચિહ્ન £ કેવી રીતે બન્યું?
હવે પાઉન્ડને ‘£’ ચિહ્ન કેવી રીતે મળ્યું તે વિશે વાત કરીએ. ખરેખર, લેટિન ભાષામાં 1 પાઉન્ડ પૈસાને તુલા રાશિ કહેવામાં આવે છે. પાઉન્ડ સ્ટર્લિંગનું પ્રતીક આ તુલા રાશિના L પરથી £ બન્યું. હાથ જોડીને કહું કે