અયોધ્યામાં 500 વર્ષ ભગવાન રામનો પ્રવેશ થઇ રહ્યો છે. લાંબા વનવાસ બાદ ભગવાન રામ અયોધ્યામાં ફરીએકવાર બિરાજમાન થવા જઈ રહ્યા છે. આગામી 22 જાન્યુઆરીએ અયોધ્યામાં નિર્મિત ભવ્ય રામ મંદિરમાં ભગવાન રામની મૂર્તિનો અભિષેક થવા જઈ રહ્યો છે. અયોધ્યા વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેને એક પવિત્રનગર .અયોધ્યાને આવું બિરુદ કેમ આપવામાં આવ્યું… એવો જાણીએ તેનો ઇતિહાસ….
અથર્વવેદમાં અયોધ્યા વિશે શું લખ્યું છે કે….
અથર્વવેદમાં ધાર્મિક નગરી અયોધ્યાને દેવતાઓના સ્વર્ગ તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે. સ્કંદ પુરાણ અનુસાર ભગવાન રામની નગરી અયોધ્યા, સરયુ નદીના કિનારે સ્થિત છે, જેને બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશનું પવિત્ર સ્થાન કહેવામાં આવ્યું છે. વાલ્મીકિ રામાયણ અનુસાર અયોધ્યાને પવિત્ર નગરી તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે. ભગવાન રામની નગરી અયોધ્યાના ધાર્મિક પરિપ્રેક્ષ્યને લઈને ધાર્મિક ગ્રંથોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય વાર્તા છે.
હિંદુ ધર્મ તેમજ બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મનું પવિત્ર શહેર
કથા અનુસાર, અયોધ્યાના રાજા વિક્રમાદિત્ય એક વખત યાત્રા દરમિયાન સરયૂ નદી પાસે પહોંચ્યા. ત્યાં તેમણે અયોધ્યાની ભૂમિ પર કોઈ ચમત્કાર જોયો. આ પછી મહારાજ વિક્રમાદિત્યએ નજીકના સંતોને બોલાવ્યા અને ચમત્કાર વિશે ચર્ચા કરી અને સંતોએ તેમને અવધ ભૂમિના ધાર્મિક મહત્વ વિશે જણાવ્યું. આ પછી, વિક્રમાદિત્યએ અયોધ્યાના મઠ મંદિરોને પુનર્જીવિત કર્યા. એટલું જ નહીં, ભગવાન રામની નગરી અયોધ્યાને ભગવાનના જન્મસ્થળની સાથે સાકેત શહેર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતી હતી. અયોધ્યાને હિંદુ ધર્મ તેમજ બૌદ્ધ અને જૈન ધર્મનું પવિત્ર શહેર માનવામાં આવે છે.
અયોધ્યા શ્રી રામની જન્મભૂમિ છે
સ્કંદ પુરાણ અનુસાર, જે રીતે બાબા વિશ્વનાથની નગરી કાશી ભગવાન શંકરના ત્રિશૂળ પર વિરાજે છે. તેવી જ રીતે, ભગવાન રામનું જન્મસ્થળ અયોધ્યા, ભગવાન વિષ્ણુના સુદર્શન ચક્ર પર સ્થિત છે. તેના વિશે એક પૌરાણિક કથા પણ છે. એકવાર મનુએ એક શહેર બનાવવાની યોજના સાથે ભગવાન બ્રહ્માનો સંપર્ક કર્યો. ત્યારે ભગવાન બ્રહ્માએ મનુને ભગવાન વિષ્ણુ પાસે મોકલ્યા. ભગવાન વિષ્ણુએ મનુ માટે સાકેત ધામ પસંદ કર્યું હતું. ભગવાન બ્રહ્મા, મનુ, ભગવાન વિષ્ણુ, ભગવાન વિશ્વકર્મા અને મહર્ષિ વરિષ્ઠ સાકેત ધામ બાંધવા ગયા. આ પછી, સરયુ નદીના કિનારે જમીન પસંદ કરવામાં આવી અને અહીંથી એક શહેરનું નિર્માણ શરૂ થયું, જે આજે અયોધ્યા શહેર તરીકે ઓળખાય છે. એટલું જ નહીં, ભગવાન રામના જન્મ સમયે આ શહેર અવધ તરીકે પણ જાણીતું હતું.
બાલકાંડમાં અયોધ્યાનું વર્ણન
વાલ્મીકિ રામાયણના પાંચમા સર્ગના બાલકાંડમાં અયોધ્યાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. કહેવાય છે કે અયોધ્યા 12 યોજન લાંબી અને ત્રણ યોજન પહોળી હતી. અયોધ્યા મઠ મંદિરો અને ઘાટનું શહેર છે. સરયુ નદીના કિનારે 14 મુખ્ય ઘાટ આવેલા છે. જેમાં ગુપ્તર ઘાટ, કૌશલ્યા ઘાટ વગેરે જેવા અનેક ઘાટ આજે પણ આવેલા છે અને ભગવાન રામનો જન્મ ધર્મનગર અયોધ્યામાં થયો હતો, તેથી તેને ધર્મનગરી પણ કહેવામાં આવે છે.
અયોધ્યામાં અનેક મહાત્માઓ, યોદ્ધાઓ, ઋષિઓ અને અવતાર પુરુષો પણ જન્મ્યા હતા. જૈન ધર્મ અનુસાર આદિનાથ સહિત પાંચ તીર્થંકરોનો જન્મ અયોધ્યામાં જ થયો હતો. જૈન ધર્મના પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવનો જન્મ ચૈત્ર કૃષ્ણ નવમીના રોજ દેવનગરી અયોધ્યાપુરીમાં થયો હતો.જૈન સમુદાયના લોકો પણ ઋષભ દેવના પુત્ર ભરતના નામથી દેશનું નામ ભારત રાખવામાં આવ્યું હોવાની પણ માન્યતા છે. અયોધ્યા માત્ર વૈદિક પરંપરાનું જ નહીં પરંતુ જૈન ધર્મનું પણ મુખ્ય શહેર છે. પ્રથમ તીર્થંકર સહિત જૈન ધર્મના 24 તીર્થંકરોમાંથી પાંચનો જન્મ અહીં થયો હતો. અહીં જન્મેલા તીર્થંકરોમાં પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવ, અજિતનાથ, અભિનંદનાથ, સુમતિનાથ અને અનંતનાથનો સમાવેશ થાય છે.
અયોધ્યાના દરેક કણમાં રામ
ભગવાન રામ ધર્મની મૂર્તિ છે. ભગવાન શ્રી રામનો જન્મ અયોધ્યામાં થયો છે, જ્યાં ભગવાન સ્વયં જન્મ્યા છે તે શહેરને ધાર્મિક નગરી માનવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં, અયોધ્યામાં ઘણા ઐતિહાસિક મઠો અને મંદિરો છે, અયોધ્યાનું નામ, ભગવાન રામની નગરી, રામાયણ કાળથી સંબંધિત વસ્તુઓમાંથી એક સપ્તપુરીઓ ધાર્મિક ગ્રંથોમાં પણ જોવા મળે છે. આ જ કારણ છે કે અયોધ્યાને ધાર્મિક નગરી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
અયોધ્યા શહેર સાથે જોડાયેલી ખાસ વાતો-
- 12મી સદીની આસપાસ અયોધ્યામાં મોટા પાયે સૂફી સંતો રહેતા હોવાના પુરાવા છે.
- કહેવાય છે કે ભગવાન શ્રી રામે સમાધિ લીધી ત્યાર બાદ ત્રેતાયુગમાં જ અયોધ્યા નગરીનો નાશ થયો હતો. ત્યારબાદ શ્રી રામના પુત્ર કુશે અયોધ્યાની પુનઃ સ્થાપના કરી. કુશે અયોધ્યાનું પુનઃનિર્માણ કર્યા પછી, અયોધ્યા સૂર્યવંશની આગામી 44 પેઢીઓ સુધી અસ્તિત્વમાં રહી. પરંતુ મહાભારતના યુદ્ધ પછી અયોધ્યા ફરી ઉજ્જડ થઈ ગઈ.
- આ પછી, અયોધ્યા મૌર્ય, ગુપ્ત, કન્નૌજ અને મુગલ શાસકોના શાસન હેઠળ રહી. 1528માં બાબરના સેનાપતિ મીર બાકીએ અયોધ્યામાં રામજન્મભૂમિ સ્થિત મંદિરને તોડીને બાબરી મસ્જિદ બનાવી હતી.
- આ પછી પણ અયોધ્યામાં મંદિર-મસ્જિદ વિવાદ અટક્યો નહીં અને અનેક આંદોલનો અને કોમી રમખાણો થયા. મામલો કોર્ટમાં પહોંચ્યો અને લાંબી લડાઈ પછી શ્રી રામ જન્મભૂમિના પક્ષમાં નિર્ણય આવ્યો.
- હવે ફરી એકવાર પવિત્ર અને ધાર્મિક નગરી શ્રી રામ જન્મભૂમિ અયોધ્યામાં ભવ્ય મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં રામલલા નિવાસ કરશે. મંદિરનો અભિષેક 22 જાન્યુઆરી 2024ના રોજ થશે.
