ભારતના નવા સંસદ ભવનને લઇ ચારે બહુ ભારે ઉહાપોહ થઇ રહ્યો છે. જો કે ભારે વિરોધ વચ્ચે આ ઇમારતનું ઉદ્ઘાટન 28 મેના રોજ થશે. આ નવા સંસદભવનમાં સેંગોલ સ્થાપિત કરવાની વાત છે. આ સેંગોલ શું છે. અને તેનું મહત્વ શું છે આવો જાણીએ
કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે પણ સ્વતંત્રતાના ‘મહત્વના ઐતિહાસિક’ પ્રતીક ‘સેંગોલ’ (રાજદંડ)ની પ્રથા ફરી શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે તે અંગ્રેજો પાસેથી ભારતીયોને સત્તાના હસ્તાંતરણનું પ્રતીક છે. શાહે કહ્યું કે નવા સંસદ ભવનનાં ઉદ્ઘાટન પહેલા પીએમ મોદી તમિલનાડુથી સેંગોલને લાવશે અને તેને નવા સંસદ ભવનની અંદર રાખશે. સેંગોલને સ્પીકરની સીટ પાસે મૂકવામાં આવશે.
સેંગોલનો ઇતિહાસ શું છે?
સેંગોલ એ તમિલ ભાષાના શબ્દ ‘સેમાઈ’ પરથી ઉતરી આવેલ શબ્દ છે. તેનો અર્થ છે ધર્મ, સત્ય અને વફાદારી. સેંગોલ રાજદંડ ભારતીય સમ્રાટની શક્તિ અને સત્તાનું પ્રતીક હતું.
સેંગોલ શું છે?
સેંગોલ (sengol) સંસ્કૃત શબ્દ “સંકુ” પરથી ઉતરી આવ્યો છે, જેનો અર્થ થાય છે “શંખ”. હિંદુ ધર્મમાં શંખ એક પવિત્ર વસ્તુ હતી અને તેનો વારંવાર સાર્વભૌમત્વના પ્રતીક તરીકે ઉપયોગ થતો હતો. રાજદંડ એ ભારતીય સમ્રાટની શક્તિ અને સત્તાનું પ્રતીક હતું. તે સોના અથવા ચાંદીથી બનેલું હતું, અને ઘણીવાર કિંમતી પથ્થરોથી શણગારવામાં આવતું હતું. સેંગોલ રાજદંડ ઔપચારિક પ્રસંગોએ સમ્રાટ દ્વારા વહન કરવામાં આવતો હતો અને તેનો ઉપયોગ તેની સત્તાનું પ્રતિનિધિત્વ કરવા માટે થતો હતો. સેંગોલને સત્તાના સ્થાનાંતરણનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે.
આઝાદી અને નેહરુ સંબંધિત ઇતિહાસ
કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સેંગોલનો ઈતિહાસ ઘણો જૂનો છે. સ્વતંત્ર ભારતમાં તેનું ઘણું મહત્વ છે. 14 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ ભારતમાં સત્તાનું ટ્રાન્સફર થયું ત્યારે આ સેંગોલ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. એક રીતે સેંગોલ ભારતની આઝાદીનું પ્રતીક છે. સ્વતંત્રતા સમયે, જ્યારે લોર્ડ માઉન્ટબેટને પંડિત નેહરુને પૂછ્યું હતું કે સત્તાના હસ્તાંતરણ વખતે શું આયોજન કરવું જોઈએ? નેહરુજીએ તેમના સાથીદારો સાથે ચર્ચા કરી. સી ગોપાલાચારીને પૂછવામાં આવ્યું હતું. ગોપાલાચારીએ સેંગોલ પ્રક્રિયા વિશે સમજાવ્યું. આ પછી તેને તમિલનાડુથી લાવવામાં આવ્યો અને પંડિત નેહરુએ અડધી રાત્રે તેનો સ્વીકાર કર્યો. તેનો અર્થ એ થયો કે આ શક્તિ પરંપરાગત રીતે આપણી પાસે આવી છે.
ચોલ કાળ દરમિયાન, રાજાઓના રાજ્યાભિષેક સમારોહમાં સેંગોલનું ખૂબ મહત્વ હતું. તે ઉત્કૃષ્ટ કોતરણી અને જટિલ સજાવટ સાથે ભાલા અથવા ધ્વજ તરીકે પણ કાર્યરત હતું. સેંગોલને સત્તાનું પવિત્ર પ્રતીક માનવામાં આવતું હતું.
સેંગોલનો ઉપયોગ સૌપ્રથમ ક્યારે થયો હતો?
sengol રાજદંડનો પ્રથમ ઉપયોગ મૌર્ય સામ્રાજ્ય (322-185 બીસીઇ) દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. મૌર્ય સમ્રાટોએ તેમના વિશાળ સામ્રાજ્ય પર તેમની સત્તા દર્શાવવા માટે સેંગોલ રાજદંડનો ઉપયોગ કર્યો હતો. સેંગોલ રાજદંડનો ઉપયોગ ગુપ્ત સામ્રાજ્ય (320-550 એડી), ચોલા સામ્રાજ્ય (907-1310 એડી) અને વિજયનગર સામ્રાજ્ય (1336-1646 એડી) દ્વારા પણ કરવામાં આવ્યો હતો.
sengol રાજદંડનો ઉપયોગ છેલ્લે મુઘલ સામ્રાજ્ય (1526-1857) દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. મુઘલ સમ્રાટો તેમના વિશાળ સામ્રાજ્ય પર તેમની સત્તા દર્શાવવા માટે સેંગોલ રાજદંડનો ઉપયોગ કરતા હતા. સેંગોલ રાજદંડનો ઉપયોગ બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની (1600-1858) દ્વારા પણ ભારત પર તેની સત્તાના પ્રતીક તરીકે કરવામાં આવ્યો હતો.
