ભારતના મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યના છતરપુર જિલ્લામાં સ્થિત Khajurahoનો ઘણો જૂનો ઈતિહાસ છે. તે વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સામેલ છે. અહીં ભારતીય આર્ય સ્થાપત્ય અને સ્થાપત્યની અજોડ કલાત્મકતા જોવા મળે છે. જેને જોવા માટે દર વર્ષે હજારો દેશી-વિદેશી પ્રવાસીઓ અહીં આવે છે. અહીંના મંદિરોમાં ચંદેલ રાજાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવેલી શૃંગારિક મૂર્તિઓનું(erotic art )રહસ્ય આજે પણ અકબંધ છે. આજે પણ દરેક વ્યક્તિ જાણવા માંગે છે કે મંદિરોમાં રતિક્રીડા, આધ્યાત્મિકતા, નૃત્ય મુદ્રાઓ અને પ્રેમ રસની મૂર્તિઓ કેમ બનાવવામાં આવી? જે અંગે વિદ્વાનો અલગ અલગ મંતવ્યો ધરાવે છે. ચાલો જાણીએ.
આ માન્યતા પ્રચલિત છે
એવું કહેવાય છે કે ચંદેલ વંશના રાજાઓના શાસન દરમિયાન, તાંત્રિક સમુદાયની ઉપાસનામાર્ગી શાખા ખજુરાહોમાં ખૂબ પ્રભાવશાળી હતી. આ સમુદાયના લોકો યોગ અને ભોગ બંનેને મોક્ષનું સાધન માનતા હતા. ખજુરાહો(Khajuraho)ના મંદિરોમાં બનેલી આ મૂર્તિઓ(erotic art ) તેમની પ્રવૃત્તિઓનું પરિણામ છે.
તે હજુ પણ એક રહસ્ય છે
બુંદેલખંડમાં, ખજુરાહો મંદિરના નિર્માણને લઈને એક લોકપ્રિય દંતકથા છે. કહેવાય છે કે એકવાર રાજપુરોહિત હેમરાજની પુત્રી હેમવતી સાંજે તળાવમાં સ્નાન કરવા આવી હતી. તે સમયે જ્યારે ચંદ્રદેવે અત્યંત સુંદર હેમવતીને સ્નાન કરતી જોઈ, ત્યારે ચંદ્રદેવ તેના પ્રેમમાં પડી ગયા. તે જ ક્ષણે ચંદ્રદેવ ખૂબ જ સુંદર હેમવતીની સામે દેખાયા અને તેમને લગ્ન માટે વિનંતી કરી. એવું કહેવાય છે કે તેમના મધુર મિલનથી એક પુત્રનો જન્મ થયો અને તે જ પુત્રે ચંદેલ વંશની સ્થાપના કરી. સમાજના ડરથી હેમવતીએ તે પુત્રને કર્ણાવતી નદીના કિનારે જંગલમાં ઉછેર્યો. પુત્રનું નામ ચંદ્રવર્મન હતું.
ચંદ્રવર્મનના સ્વપ્નમાં હેમાવતી કેમ દેખાઈ?
ચંદ્રવર્મન તેમના સમયમાં પ્રભાવશાળી રાજા ગણાતા હતા. ચંદ્રવર્મનની માતા હેમવતી તેમના સ્વપ્નમાં દેખાયા અને તેમને આવા મંદિરો બનાવવા કહ્યું, જે સમાજને એવો સંદેશ આપે કે કામવાસનાને સમાજમાં જીવનના અન્ય પાસાઓની જેમ જ જરૂરી માનવામાં આવે છે અને જે વ્યક્તિ કામવાસના પૂર્ણ કરે છે તે ક્યારેય દોષિત ન હોવો જોઈએ. છે.
સપના પછી કેટલા મંદિરો બંધાયા
માતા હેમવતીને સ્વપ્નમાં જોયા પછી ચંદ્રવર્મને મંદિરોના નિર્માણ માટે ખજુરાહોની પસંદગી કરી. ખજુરાહોને પોતાની રાજધાની બનાવીને, તેમણે અહીં 85 વેદીઓનો વિશાળ યજ્ઞ કર્યો. પાછળથી, 85 વેદીઓની જગ્યાએ 85 મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા, જે મંદિરોનું નિર્માણ ચંદેલ વંશના રાજાઓએ ચાલુ રાખ્યું. 85 મંદિરોમાંથી આજે અહીં માત્ર 22 મંદિરો જ બચ્યા છે. ચંદેલોએ 14મી સદીમાં ખજુરાહો(Khajuraho) છોડ્યું અને તેની સાથે જ આ સમયગાળો સમાપ્ત થયો.
